دگردیسی دیجیتال آسان است!
اوضاع بازار ایران
تیم نورون سی ار ام برای ارتقاء کسب و کار شما و بهینه سازی فرآیند فروش و بازاریابی نرم افزار مایکروسافت سی ار ام فارسی را پیشنهاد و ارائه می دهد.
نگارنده با بررسی و پژوهش وضعیت بازار ایران، که بسیار تحتتأثیر تحریمهای گسترد? آمریکا بوده، به این نتیجه رسیده است که مسئل? دگردیسی دیجیتال در ایران، بیشتر در حد برگزاری همایش (حضوری و مجازی)، وبینار، ترجمه و انتشار آثار متفکران کشورهای پیشرو (در قالب کتاب، مقاله، فیلم و غیره) است و با وجود تمام تلاشها و کارهای انجامشده، این پژوهشها بیشتر جنب? نمایشی دارد تا پیادهسازی هوشمندانه، گامبهگام و ساد? زیرساختها. البته در بخشهای بسیاری راهکارها و سیستمهای عامل شناختهشد? بینالمللی را بسیار خوب کپی و بومیسازی کردهاند.
بیشترترین موضوعات مورد توجه کارشناسان و مدیران داخلی عبارتاند از:
تیم نورون سی ار ام برای ارتقاء کسب و کار شما و بهینه سازی فرآیند فروش و بازاریابی نرم افزار سی ار ام فارسی را پیشنهاد و ارائه می دهد.
1. دولت الکترونیک
2. شهر هوشمند
3. نئوبانک
4. حملونقل (لجیستیک) دیجیتال
5. خدمات رایانهای ابری
6. بازاریابی دیجیتال
و جز آن
تیم نورون سی ار ام برای ارتقاء کسب و کار شما و بهینه سازی فرآیند فروش و بازاریابی نرم افزار مایکروسافت سی ار ام فارسی را پیشنهاد و ارائه می دهد.
با این حال، در بسیاری از موارد این موضوعات بیشتر جنب? «شعاری» دارند تا عملی! و اما از دیدگاه نگارنده و بسیاری از منتقدان، مشکلات موجود دلایل گوناگونی دارد؛ از جمله اینکه در بخشهای مختلف دولتی و خصوصی علاقهای برای ایجاد زیرساختهای لازم وجود ندارد و کوششی برای رسیدن به آن نمیکنند؛ در بخش های مختلف تخصصی شمار کارشناسان باتجرب? بینالمللی بسیار اندک است؛ برای بالابردن درک درست مطالب و از میان برداشتن مشکلات، در بخش فرهنگسازی کلان کاستیهایی وجود دارد؛ مدیران ارشد و مدیران میانی سازمانها، اعم از دولتی و خصوصی، دربار? این موضوعات بهدرستی آگاهی ندارند؛ مشاوران کارآمد و با تجربه کم داریم.
در جهان امروز، دگرگونی دیجیتال انتخاب نیست، بلکه ضرورت است. هر گونه تأخیر و سستی در بهوجودآوردن زیرساختهای لازم آن در سطوح مختلف در کشور، بهویژه اقتصاد ما را روزبهروز با مشکلات بیشتری روبهرو خواهد کرد. از همین روی، من بر این باورم که با آگاهیرسانی درست و ساده در سطح کلان میتوان تا حد زیادی به درک درست این موضوع پیچیده، مهم و آیندهساز کمک کرد. نگارنده در این نوشت? کوتاه میکوشد تا «دگردیسی دیجیتال» را به زبان ساده بیان کند.
هست? دیجیتالسازی (دیجیتالشدن)
دیجیتالسازی یعنی اطلاعات، معمولاً آنالوگ، به دیجیتال تبدیل شود و در دسترس قرار گیرد؛ یعنی به شکل پردازشپذیر درآیند. تصور اشتباه رایج این است که حذف کاغذ صرفاً به معنای دیجیتال شدن است. رسید (فاکتور) اسکنشده را که به پیدیاف (pdf) تبدیل شده تا اطلاعاتش در دسترس قرار بگیرد، نمیتوان رسید دیجیتال دانست. «سند» یا حامل اطلاعات باید پردازشپذیر باشد تا بتوان اطلاعات منسجمی را از آن بیرون کشید. ما سند را حامل ارتباط میدانیم و از اطلاعات موجود در فرمها استفاده، و آنها را ثبت میکنیم. با این حال، اطلاعات موجود در یک سند پیدیافِ اسکنشده یا حتی یک تصویر را نمیتوان پردازش کرد. بنابراین حتی اگر متن موجود در پیدیاف قابلیت جستوجو داشته باشد، باز هم به این کار دیجیتالشدن نمیگویند، بهعبارتی، فقط کل سند دیجیتال شده است. با وجود این، هر اطلاعی جداگانه پردازشپذیر نیست، درنتیجه این سند دیجیتال نیست. به همین ترتیب، در مورد رسم فنی (CAD)، اگر مؤلفههای آن بهصورت تصویر یا اجزای جداگانه در دسترس نباشد، پردازشپذیر نیست. حتی اگر این موارد وجود داشته باشد، با این حال، هنوز به معنای انتقال پیوست? این اطلاعات از طراحی به تولید نیست. اگر تمام اطلاعات ما شامل یک سند یا حتی یک ایمیل باشد، برای دیجیتالکردن آنها با مانع روبهروییم. بنابراین برای دیجیتالشدن نباید کل آن اطلاعات را دیجیتال کنیم، بلکه اطلاعات مرتبط باید جزء به جزء بهصورت دیجیتال پردازشپذیر باشند. توجه به این نکات سنج? خوبی است تا میزان بلوغ دیجیتالسازی در شرکتها را تعیین کنیم.
هست? دیجیتالسازی:
اگر اطلاعات بهصورت دیجیتال در دسترس باشند و سیستمها و ماشینآلات بتوانند آنها را پردازش کنند، به این معناست که اطلاعات عملیاتی شدهاند.
آیا این کار ما را از وجود اسناد بینیاز میکند؟ بههیچوجه. اسناد برای اطلاعات مرتبط نقش گیره (clip) را بازی میکنند، بهعبارتی اطلاعات را منسجم و کنار هم نگه میدارند. در دنیای دیجیتالشده روشهای دیگری نیز برای انتقال اطلاعات وجود دارند و سند به یکی از اشکالِ مختلفِ خروجیِ اطلاعات تبدیل میشود. در نتیجه ضمن اینکه اطلاعات بهصورت دیجیتال در دسترس است، میتواند در صورت نیاز در قالب سند نیز منتشر شود یا همزمان سیستمها و ماشینها آنها را پردازش کنند؛ یعنی آنها را عملیاتی کنند: این هست? اصلی دیجیتال شدن است. نمودار 1 تفاوت بین رقمیشدن، دیجیتالسازی و دگرگونی دیجیتال را نشان میدهد.
تأثیر دیجیتالسازی (دیجیتالشدن)
ما با استفاد? هدفمند و شبکهسازی اطلاعات دیجیتال، به دیجیتالشدن دست مییابیم. دیجیتالسازی به این معنی است که مثلاً ماشین لباسشویی یا ظرفشویی را با یک برنام? ازراهدور کنترل کنیم. اما آیا به همین مورد محدود میشود؟ احتمالاً نه. نمون? دیگر این است که مثلاً وقتی هواپیمایمان تأخیر دارد ساعت زنگدار یک ساعت بعد از زمانی که ما آن را کوک کردهایم به صدا درآید؛ یا به دلیل اینکه ترافیک سنگینی در مسیر فرودگاه وجود دارد یک ساعت زودتر زنگ بزند. در این مثال کارکرد دیجیتالسازی آشکارتر است. بنابراین پردازش اطلاعات توسط ماشینآلات منجر به تسریع در فرایندها میشود و امکانات کاملاً جدیدی در اختیار ما قرار میدهد. هم? اینها وقتی رخ میدهد که اطلاعات قابلپردازش باشند.
مثال آبوهوا:
اگر اطلاعات آبوهوا بهصورت سندی کلی یا در وبسایتی در دسترس باشد، بهخودیخود نمیتوان آن را پردازش کرد. با این حال، اگر درج? حرارت در قالب یک مجموعهداده در دسترس باشد، برای کنترل سیستمها میتوان از آن استفاده شود. این با انبوه اطلاعاتی که یک دستگاه در حال اجرا تولید میکند تفاوتی ندارد. آیا میتوان از طریق حسگرها این موارد را لمس کرد؟ آیا آنها فقط برای تهی? گزارش کارایی در قالب یک مدرک استفاده میشوند، یا آیا فرایندهای خدمات را مستقیماً کنترل میکنند؟ آیا حتی کاربر دستگاه، یعنی مشتری، میتواند خودش از آنها استفاده کند؟
در مهندسی، فرایندهای تغییر بسیار مهم است و مهندسان هر روزبا آن سروکار دارند، مثلاً وقتی بخواهند تأثیرِ تغییری را تحلیل کنند، باید اسنادشان پردازششده باشد و اطلاعات حاصل از تغییر مورد نظر بهصورت دیجیتال در دسترس باشد تا مثلاً با فشار یک دکمه بتوانند از نتیج? حاصل از یک تغییر آگاه شوند. سیستم مدیریت چرخ? حیات محصول که قرار است وابستگی بین مکانیک، برق و نرمافزار را نشان دهد، به اطلاعات تغییرات بهصورت دیجیتالی نیاز دارد؛ در ضمن وابستگیهای سیستمها و برخی از اجزای آن در سطح عملکردی هم باید به شکل دیجیتال وجود داشته باشد. مثلاً وابستگیهای بین الکترونیک و نرمافزار اغلب در مورد عملکردی از این قبیل هستند: دستور «شتاب دادن».
برای دستیابی به اثر مطلوب میتوان از طریق روشهای مختلف اطلاعات را شبکهبندی کرد. در مورد ساعت زنگدار اینطور است که عملکرد زنگ با تغییرات عوامل خارجی خود را تطبیق میدهد. در مورد سازند? دستگاه اینطور است که شافت نصبشده روی دستگاه مشتری بهطور خودکار پیام ارسال میکند، حتی وقتی چرخ? عمر آن به پایان برسد. ما برنامههایی را «ایدههای تجاری» مینامیم که در آن دستگاهها یا سیستمها با یکدیگر ارتباط برقرار میکنند. شما برای شبکهسازی این دستگاهها و خدماتِ مقرونبهصرفه به امکانات فنی نیاز دارید. در اینجا رایانش ابری (cloud computing) و اینترنتِ همیشه و همهجا در دسترس، که اکنون نیز به اینترنت اشیا (internet of things) تبدیل شده است، نقشی مهم دارند. تکتک دستگاهها (اشیا) میتوانند بسیار ارزانتر و راحتتر به یکدیگر متصل شوند، گویی که هر برنامه جداگانه شبکهبندی شده است. در این حالت، پیشرفت فنّاوری و کاهش هزینههای مرتبط با آن مشهود است.
رایانش ابری و نرمافزار بهعنوان یک سرویس (SaaS) استاندارد و در دسترسشده است. این امکان تضمین میکند که ما بتوانیم به برنامههای ارزانقیمت در همهجا دسترسی پیدا کنیم و آنها را با هم ترکیب کنیم. برای اینکه اطلاعات آبوهوا یا موقعیت جغرافیایی را دریافت کنید و بتوانید از آن در برنام? شخصی خود استفاده کنید ، لازم نیست از سیستم آبوهوایی خود استفاده کنید. نرمافزارها شبکهسازی ساد? برنامهها را ممکن میکنند و ترکیب آنها بین خودشان را امکان پذیر میکند. مثلاً، این برنامه با یک سرویس رمزگذاری ارتباط برقرار میکند و فضای ذخیرهسازی ابری را ادغام میکند و یا اجازه میدهد مقدار زیادی داده پردازش شود؛ هم? اینها بدون آنکه خود تولیدکنند? برنامه مجبور به داشتن این فنّاوری باشد عملی میشود.
اینترنت اشیا امکان اتصال بیشمار دستگاه و حسگررا فراهم می کند. این ویژگی امکانات را بهصورت تصاعدی افزایش میدهد، زیرا دادههای بسیار بیشتری در دسترساند که میتوانند پردازش و استفاده شوند. مقادیر دادهها چنان زیاد است که ما از «دادههای کلان» (big data) صحبت می کنیم. دادههای کلان واژهای است برای بیان توانایی تجزیهوتحلیل مقدار زیادی داده. برای این تجزیهوتحلیل هیچ «ابر رایانه» (supercomputer) جداگانهای لازم نیست، بلکه ما میتوانیم این کار را در ابر (cloud) انجام دهیم، یعنی تا آنجا و به اندازهای که به آن نیاز داریم. با وجود این، دادههای کلان چیزی فراتر از یک تجزیهوتحلیل ساده است. در ابتدا مقدار زیادی داده مشخص میشود که همچنین با همبستگی، یعنی با منطق گنگ (fuzzy logic) ارزیابی میشود. یک مثال خوب، تجزیهوتحلیل مقدار بسیار زیادی از دادهها از اینترنت برای تعریف مکانی است که اپیدمی کرونا (COVID-19) در حال حاضر در آنجا گسترش یافته است و یا در کجا گسترش نیافته است.
اگر هم? اینها در زمین? صنعت اتفاق بیفتد و سیستمهای گوناگون تولیدی با یکدیگر و با محصول شبکه درست کنند، ما از صنعت 4.0 (industry 4.0) صحبت می کنیم. چرا 4؟ زیرا پس از موتور بخار، برق و فنّاوری اطلاعات، ما شاهد انقلاب صنعتی دیگری خواهیم بود که منجر به بهکارگیری روشهای جدید و کارآمدتر و در نتیجه تولید بیشتر خواهد شد. اگر به هم? اصطلاحات غلوآمیز (hype terms) از زاوی? تأثیر مثبت آنها نگاه کنید، آنها بهسرعت رنگوبوی غیرواقعگرایان? خود را از دست میدهند. شخص درک میکند که تحولات پشت آن مدتی است که وجود دارند و استفاده از آنها از خواندن تمام اطلاعات کلی دربار? آنها سادهتر به نظر میرسد. اکنون به جایی رسیدهایم که استفاد? گسترده از صنعت 4.0 در تولید و تجارت امکانپذیر شده است. استفاد? بهینه از آن باید فردی (یا گروهی) و با توجه به کارایی آن صورت گیرد. از فرصتهای کسبوکار باید استفاد? بهینه شود، اما بر اساس مدلهای کسبوکار هوشمند.